Η Ελλάς σε έναν «κύκλο φωτιάς» Μέρος Β’ : Το «άγνωστο» Μαυροβούνιο

Το 1999, με την λήξη (σχεδόν) του πολέμου που οδήγησε στην διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) δρομολόγησε τη Διαδικασία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΔΣΣ), ένα πλαίσιο για τις σχέσεις μεταξύ της ΕΕ και των επτά νέων (πλέον) χωρών των Δυτικών Βαλκανίων. Το 2003, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης επιβεβαίωσε ότι όλες οι χώρες της ΔΣΣ ήταν εν δυνάμει υποψήφιες για ένταξη στην ΕΕ.

Έκτοτε, μόνον η Κροατία, την 1η Ιουλίου του 2013, κατάφερε να γίνει μέλος της. Είναι μάλιστα το Ζάγκρεμπ που στις 30 Ιουνίου, παραδίδει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Βερολίνο, για το επόμενο εξάμηνο.

Κι ενώ το Βελιγράδι, παρά τις κατά καιρούς συμφωνίες και ανοίγματα νέων ενταξιακών κεφαλαίων (μέχρι και σήμερα έχει ανοίξει τα 18 από τα 35), εμφανίζεται… «κουρασμένο» από την όλη διαδικασία, μόνον η Ποντγκόριτσα (Μαυροβούνιο) φαίνεται να είναι πιο κοντά στην ολοκλήρωση των προσπαθειών (έχει ανοίξει 32 ενταξιακά κεφάλαια).

Αυτό, φαίνεται να ικανοποιεί τα 2/3 των πολιτών της χώρας που επιθυμούν την ένταξή της στην ΕΕ, ελπίζοντας πως μία τέτοια εξέλιξη θα συμβάλει θετικά στην καταπολέμηση του εγκλήματος και της διαφθοράς που την κατακλύζουν, προσφέροντας ταυτόχρονα νέες θέσεις εργασίας.

Μέχρι και πριν λίγα χρόνια όμως, ήταν τα πολλά εκατομμύρια ρούβλια των Ρώσων και πρόσφατα τα -επίσης εκατομμύρια- ευρώ των Κινέζων, μέσω του επενδυτικού πλάνου «One Belt, One Road», που ρέουν στη χώρα. Αυτό βέβαια δεν σταμάτησε την φιλοδυτική κυβέρνηση του μικροσκοπικού – αλλά στρατηγικής σημασίας λόγω της Αδριατικής – Μαυροβουνίου των 620.000 πολιτών, να επιλέξει να γίνει πλήρες μέλος του ΝΑΤΟ το 2017.

Και μπορεί μεν η ΕΕ να αντιπροσωπεύει (ακόμα) το 70% των ξένων επενδύσεων στην περιοχή και οι κινεζικές επενδύσεις να μην αντιστοιχούν παρά στο 1%, εδώ και έξι χρόνια όμως, οι Κινέζοι δραστηριοποιούνται, κυρίως μέσω… δανείων.

Πρόσφατα, η χώρα εξασφάλισε δάνειο ύψους 800 εκατομμυρίων ευρώ από κινεζική τράπεζα για την κατασκευή αυτοκινητόδρομου, κάτι που είχε ως συνέπεια την… εκτόξευση  του δημόσιου χρέος της στο 70% του ΑΕΠ. Χωρίς πρόσβαση στις ευρωπαϊκές (ή άλλες) αγορές χρήματος και με σημαντικό παράγοντα πως οι πόροι αυτοί δεν συνοδεύονται από μεταρρυθμιστικές υποχρεώσεις (μνημόνια) στο πλαίσιο (πχ) της καταπολέμησης της διαφθοράς, ο εύκολος δανεισμός για την κατασκευή υποδομών και -κατά συνέπεια- η δημιουργία θέσεων εργασίας, μοιάζει μονόδρομος. Μία «win-win» κατάσταση, η οποία όμως ανησυχεί σφόδρα την Ευρώπη.

Και σα να μην έφτανε αυτό, από τις αρχές του χρόνου, το Μαυροβούνιο σπαράσσεται από έναν «ιερό πόλεμο», πίσω από τον οποίο δεν βρίσκονται μόνον πολιτικές σκοπιμότητες και οικονομικά συμφέροντα, αλλά και ζητήματα ταυτότητας. Αφορμή υπήρξε ένας αμφιλεγόμενος νόμος για τη θρησκευτική ελευθερία, που ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο της χώρας τον Δεκέμβριο του 2019, ο οποίος από την Σερβική Ορθόδοξη Εκκλησία αξιολογήθηκε ως «η κατάσχεση της εκκλησιαστικής περιουσίας». Σύμφωνα με αυτόν, εκκλησίες, μοναστήρια, προσκυνήματα, κτήματα, ακίνητα (κλπ.) τα οποία μέχρι τώρα ανήκαν στη Σέρβικη Ορθόδοξη Εκκλησία θα πρέπει να «επιστραφούν» στο κράτος του Μαυροβουνίου. Αυτό, θα κρατήσει όσες εκτάσεις θεωρεί πως μπορούν να προσελκύσουν (πχ) τουριστικές επενδύσεις, ενώ θα παραχωρήσει τις εκκλησίες και τα υπόλοιπα θρησκευτικά κτίρια, στη νεότευκτη «Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου».

Όπως ήταν αναμενόμενο, οι προβλέψεις του νέου νόμου πυροδότησαν ταραχές και διαδηλώσεις στο Μαυροβούνιο, την Σερβία, αλλά και σε χώρες όπου ζει μεγάλη σερβική διασπορά. Συγκεντρώσεις έγιναν και στην Ελλάδα, σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα.

Δεν ήταν βέβαια η πρώτη φορά. Μόλις πριν έναν περίπου χρόνο, χιλιάδες διαδηλωτές στην Ποντγκόριτσα, είχαν κατέβει µε το σύνθημα «Μίλο, κλέφτη», ζητώντας την παραίτηση του προέδρου Μίλο Τζουκάνοβιτς, τον οποίο κατηγορούν για χρηματισμό και κατάχρηση εξουσίας.

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί πως, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011, μπορεί το 45% των κατοίκων να αυτοπροσδιορίζονται εθνικά ως Μαυροβούνιοι, και το 30% ως εθνικά Σέρβοι (υπάρχουν επίσης 8% Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, 5% Αλβανοί, Ρομ, Κροάτες και άλλες μικρότερες εθνοτικές ομάδες), ωστόσο το 45% των κατοίκων θεωρεί πως η γλώσσα την οποία μιλά είναι Σερβική και το 75% αυτοπροσδιορίζονται ως Ορθόδοξοι.

Σύμφωνα με δημοσιεύματα του ibna (Independent Balkan News Agency) ο πρόεδρος του Μαυροβουνίου Μίλο Τζουκάνοβιτς και το κόμμα του, που κυβερνά το Μαυροβούνιο εδώ και δεκαετίες, στηρίζει τη λεγόμενη «Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου» για λόγους πολιτικούς, οικονομικούς και ταυτότητας. Η εκκλησία αυτή, αποσχίστηκε από τη Σέρβικη Ορθόδοξη Εκκλησία, με τον Πατριάρχη Ειρηναίο του Βελιγραδίου να τη θεωρεί «ψευδοεκκλησία», ενώ παρόμοια θέση έχει και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, που θεωρεί την εκκλησία του Μαυροβουνίου αντικανονική και έχει διαβεβαιώσει το Βελιγράδι πως το Φανάρι δεν πρόκειται να της χορηγήσει το Αυτοκέφαλο.

Από την πλευρά του, ο μητροπολίτης της λεγόμενης «Ορθόδοξης Εκκλησίας του Μαυροβουνίου» Μ. Ντέντεγιτς, δήλωσε πως στο Μαυροβούνιο υπάρχει κίνδυνος να ξεσπάσει ένας εμφύλιος πόλεμος, αν αλλάξει κάτι σχετικά με το νέο νόμο. Για τον ίδιο, όλα όσα συμβαίνουν έχουν ως στόχο να ανατραπεί η κυβέρνηση και να παραδοθεί το κράτος στην «πτέρυγα της Σερβίας και της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας».

Ο μητροπολίτης Ντέντεγιτς ισχυρίζεται ότι όλα αυτά γίνονται επειδή «ούτε η Σερβία ούτε η Σέρβικη Ορθόδοξη Εκκλησία έχουν συμφιλιωθεί ποτέ με την ιδέα ότι το Μαυροβούνιο έχει γίνει ανεξάρτητο κράτος».

Οι Μαυροβούνιοι εθνικιστές όμως, μετά από την ανεξαρτησία της χώρας τους το 2006, θεωρούν απαραίτητο η γλώσσα τους να ονομάζεται Μαυροβουνιακή και όχι Σερβική, και να έχουν την δική τους «Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία του Μαυροβουνίου», που να μην ελέγχεται από το Βελιγράδι και τη Σέρβικη Ορθόδοξη Εκκλησία, την οποία θεωρούν «ρωσόφιλη».

Ανάμεσα πάντως στις γεμάτες θρησκευτικό πάθος και πολιτική ένταση διαδηλώσεις, στις συλλήψεις επισκόπων και ιερέων από την αστυνομία, την πιθανή εμπλοκή του ρωσικού παράγοντα αλλά και την (πριν λίγες ημέρες) εκ νέου απαγόρευση των (πολιτικών ή άλλων) ανοιχτών συγκεντρώσεων, λόγω της αύξησης των κρουσμάτων του νέου κορωνοϊού, το πιο πιθανό είναι πως η αλήθεια βρίσκεται πίσω από το γνωστό «follow the money».

Όπως αναφέρει το ibna, σύμφωνα με τον επίσκοπο της Σέρβικης Ορθόδοξης Εκκλησίας του Ντίσελντορφ Γκριγκόριε Ντούριτς «Η ακίνητη περιουσία των μητροπόλεων του Μαυροβουνίου είναι τεράστια. Διαθέτει ένα εκατομμύριο τετραγωνικά μέτρα στην παραλία Buljarici κοντά στην τουριστική Μπούντβα. Μια ολόκληρη πόλη θα μπορούσε να χτιστεί εκεί. Λέγεται ότι αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους του νέου νόμου: να πουληθεί αυτή η γη αργότερα σε μερικούς εταίρους του Τζουκάνοβιτς…»

Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να αναρωτηθεί, ποιος ο λόγος να ασχολούμαστε με ένα μικρό κράτος της Βαλκανικής μόλις 600.000 κατοίκων, με το οποίο μάλιστα δεν έχουμε καν κοινά σύνορα.

Είναι ο ίδιος που δεν έχει καταλάβει ακόμη τι εννοούμε με τη φράση «εδώ, είναι Βαλκάνια…».

Πηγές

https://www.europarl.europa.eu/factsheets/el/sheet/168/the-western-balkans

https://www.amna.gr/balkans/article/351047/I-Kina-ependuei-sta-Balkania-I-Europi-anisuchei

https://ibna.gr/news/2020/05/29095/

https://www.tovima.gr/2017/05/26/world/to-mayroboynio-paei-nato-kai-egkataleipei-ti-rwsia/

Η Ελλάς σε έναν "κύκλο φωτιάς" - Μέρος Α' : Βουλγαρία

Μία ενδελεχής και σε πλήρη έκταση ανάλυση του σε πόσο κρίσιμο για την ιστορία και το μέλλον της χώρας μας σημείο βρισκόμαστε σήμερα, είναι σίγουρο πως όχι μόνο είναι απαραίτητη, αλλά μπορεί και πρέπει να αποτελέσει παράγοντα εκ των ων ουκ άνευ για τις εξαιρετικά σημαντικές αποφάσεις που θα κληθεί να πάρει η πολιτική ηγεσία του τόπου.

Ο σκοπός αυτού του κειμένου, δεν είναι η πλήρης ανάλυση όλων των δεδομένων, αλλά η απλή παράθεση και μερική επεξήγησή τους, ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να σχηματίσει μία εικόνα των κρίσιμων αυτών στιγμών.

Η χώρα μας, από το καλοκαίρι του 2018 και την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών, εισήλθε σε μία δίνη γεγονότων τα οποία περιέπλεξαν την, ούτως ή άλλως, επισφαλή της θέση, όσον αφορά την δυναμική της ως παράγοντας σταθερότητας και  ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή της Βαλκανικής και της Νότιας & Ανατολικής Μεσογείου.

Όσο κι αν οι υποστηρικτές εκείνης της Συμφωνίας, εξακολουθούν να πιστεύουν πως αυτή υπογράφηκε με γνώμονα τα εθνικά συμφέροντα, δεν μπορούν παρά να αποδεχτούν το γεγονός πως ήταν αυτή ακριβώς που αποτέλεσε το ορόσημο, την απαρχή μιας εσωτερικής πολιτικής αναταραχής, η οποία οδήγησε τελικά την χώρα στις πρόωρες εθνικές εκλογές του 2019. Σε ένα χρονικό σημείο μάλιστα της Ιστορίας μας στο οποίο η ενότητα θα έπρεπε (και πάλι) να είναι το πρωταρχικό ζήτημα, ήρθε να προστεθεί ως ένα ακόμη θέμα στην ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα μιας οξείας πολιτικής διαμάχης.

Η χώρα μας σήμερα, βρίσκεται μέσα σε έναν «κύκλο φωτιάς».

Ξεκινώντας από τα Βόρεια σύνορα, η Βουλγαρία φαίνεται να μπαίνει σε μία παρατεταμένη και έντονα πολωτική προεκλογική περίοδο, μιας και το αργότερο τον Μάρτιο του 2021 θα οδηγηθεί σε εθνικές βουλευτικές εκλογές, ενώ τον Νοέμβριο του ίδιου χρόνου θα ακολουθήσουν και οι εκλογές για την ανάδειξη του Προέδρου της χώρας.

Πρόσφατα ο πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ κατηγόρησε τον πρόεδρο της χώρας (και πολιτικό του αντίπαλο) Ρούμεν Ράντεφ, ότι τον κατασκόπευσε με drone. Φωτογραφίες που διέρρευσαν, με ανάρτησή τους από ανώνυμο χρήστη σε βουλγαρικά μέσα ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης, φέρεται να εμφανίζουν τον Μπορίσοφ να κοιμάται στην κρεβατοκάμαρά του με ένα πιστόλι πάνω στο κομοδίνο δίπλα στο κρεβάτι του και δέσμες χαρτονομισμάτων των 500 ευρώ και ράβδους χρυσού μέσα στο ανοιχτό συρτάρι του κομοδίνου.

Αν και ο Μπορίσοφ αμφισβήτησε την εγκυρότητα ορισμένων, όμως όχι όλων των φωτογραφιών που δημοσιεύθηκαν, το σίγουρο είναι πως η διαρροή κλιμάκωσε μια ήδη τεταμένη σχέση μεταξύ του πρωθυπουργού και του προέδρου Ράντεφ, ο οποίος αρνήθηκε τις κατηγορίες.

Η δύσκολη θέση του πρωθυπουργού Μπορίσοφ, εντείνεται από το γεγονός πως σε όλες τις εκλογικές αναμετρήσεις των τελευταίων ετών (βουλευτικές 2017, ευρωεκλογές και δημοτικές 2019) τα ποσοστά του κόμματός του (του δεξιού και μέλους του ΕΛΚ, GERB) βαίνουν διαρκώς μειούμενα.

Την ίδια στιγμή, οι σχέσεις Μπορίσοφ-Ερντογάν φαίνεται να είναι κάτι παραπάνω από απλά φιλικές, μιας και στην πρόσφατη συνάντηση των δύο ηγετών τον περασμένο Μάρτιο στην Άγκυρα, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός δεν παρέλειψε να επικρίνει την στάση της Ελλάδας στα πρόσφατα επεισόδια με την απόπειρα παραβίασης των Ελληνοτουρκικών συνόρων από πλειάδα μεταναστών (σε αντίθεση με τα ήρεμα και ασφαλή τουρκοβουλγαρικά σύνορα), οι οποίοι με την βοήθεια της Τουρκίας είχαν συγκεντρωθεί στη συνοριακή γραμμή του Έβρου, αναφέροντας πως «Είναι μεγάλο λάθος να φέρνεις ανθρώπους που βρίσκονται στα ευρωπαϊκά σύνορα αντιμέτωπους με στρατό»!

Οι δυο τους άλλωστε γνωρίζονται από την εποχή που ο Ερντογάν ήταν δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης και ο Μπορίσοφ δήμαρχος της Σόφιας. Σύμφωνα δε με κάποια δημοσιεύματα, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός για να ικανοποιήσει τον Ερντογάν, είναι συχνά πρόθυμος να εκδώσει αθόρυβα Τούρκους αντικαθεστωτικούς.

Το γεγονός της ύπαρξης μιας, όχι και τόσο συμπαγούς και όχι απαραίτητα φανατικής, τουλάχιστον ακόμη, τουρκογενούς μειονότητας της τάξης του 9-10% του πληθυσμού της χώρας, η οποία μάλιστα εκπροσωπείται και στο βουλγαρικό κοινοβούλιο, ίσως να παίζει τον ρόλο του.

Το σίγουρο είναι πως ακόμη και στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές στη χώρα το 2017, υπήρξε μία πρωτοφανής ένταση στις σχέσεις Σόφιας- Άγκυρας, που προκάλεσε η εμπλοκή της Τουρκίας σε αυτές, μέσω της στήριξής της στο νεοϊδρυθέν κόμμα «Δημοκράτες για ευθύνη, ελευθερία και ανεκτικότητα» (DOST), το οποίο, αν και τελικά δεν κατάφερε να μπει στην Βουλή, τον Μάρτιο του 2019 προσπάθησε να οργανώσει εκστρατεία υπογραφών για την αναγνώριση εθνικών μειονοτήτων στην Βουλγαρία.

Η αντιπαράθεση μάλιστα στις βουλευτικές του 2017, έφτασε στο ανώτατο επίπεδο με την ανταλλαγή σκληρών δηλώσεων των προέδρων Ταγίπ Ερντογάν και Ρούμεν Ράντεφ, ενώ στα βουλγαρο-τουρκικά σύνορα πολίτες είχαν εμποδίσει την είσοδο λεωφορείων που μετέφεραν από την Τουρκία τουρκικής καταγωγής Βούλγαρους υπηκόους για να ψηφίσουν.

Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί πως το σχετικά μετριοπαθές «Κίνημα Δικαιωμάτων και Ελευθερίων» (DPS), το οποίο καταγράφει σημαντική επιρροή στους μουσουλμάνους (τουρκικής καταγωγής και ρομά) ψηφοφόρους, και κατάφερε να εκλέξει 26 από τους υποψηφίους του στην, αποτελούμενη από 240 μέλη, βουλγαρική Βουλή, έναντι των 38 που είχε στην προηγούμενη, έχασε την τρίτη θέση που είχε, ακριβώς λόγω της ύπαρξης του DOST και της διάσπασης των ψήφων των μουσουλμάνων ψηφοφόρων.

Το εξαιρετικά ενδιαφέρον που συμβαίνει στην γειτονική χώρα, είναι το γεγονός πως η κυβέρνηση συνεργασίας του κ. Μπορίσοφ, στηρίζεται στα τρία κόμματα που συναποτελούν την πολιτική συμμαχία «Ενωμένοι Πατριώτες» (VP), τα οποία και δεν έκρυψαν ποτέ τον εθνικιστικό και φιλορωσικό προσανατολισμό τους. Σε γενικές δε γραμμές, και τα τρία  διάκεινται εχθρικά προς την Τουρκία και εξαπολύουν φραστικές επιθέσεις κατά της μουσουλμανικής (και ιδίως της τουρκογενούς) μειονότητας της Βουλγαρίας. Να παίζουν άραγε κάποιον ρόλο σε αυτή την περίεργη διελκυστίνδα πολιτικών και διακρατικών ισορροπιών, η θέση της Βουλγαρίας, όσον αφορά στην διέλευση των αγωγών φυσικού αερίου, και οι πρόσφατα πολύ καλές σχέσεις Τουρκίας –Ρωσίας, όσον αφορά στα κοινά τους συμφέροντα στην περιοχή; 

Την ίδια στιγμή λοιπόν που οι σχέσεις του πρωθυπουργού Μπορίσοφ με τον πρόεδρο Ερντογάν είναι σε πολύ καλό επίπεδο, σε αντίθεση με αυτές με τον πρόεδρο Ράντεφ, η κυβέρνηση Μπορίσοφ στηρίζεται σε μία συμμαχία πατριωτικών κομμάτων τα οποία διάκεινται εχθρικά προς την Τουρκία!

Σε κάθε περίπτωση, η μία εκ των τριών Βορείων γειτόνων μας, έχει πολύ δρόμο ακόμη μπροστά της, τόσο για να ηρεμήσει η πολιτική της κατάσταση, όσο και για να αντιμετωπίσει τα πολλαπλά ζητήματα ισορροπιών που πρέπει να διατηρεί, μεταξύ Τουρκίας, Ευρωπαϊκής Ένωσης και Ρωσίας.

Μια λάθος κίνηση, και τα πάντα μπορούν να ανατραπούν, οδηγώντας την χώρα σε περιπέτειες.

Πηγές

https://www.kathimerini.gr/902307/article/epikairothta/kosmos/ekloges-sth-voylgaria-oi-yhfoforoi-kaloyntai-na-epile3oyn-meta3y-17-politikwn-kommatwn-kai-9-synaspismwn

https://www.dw.com/el/%CE%BA%CF%85%CE%B2%CE%AD%CF%81%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%BC%CE%B5-%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%AF%CE%B1/a-38701014

https://www.iefimerida.gr/news/327405/ekloges-voylgaria-o-mporisof-nikitis-tha-prospathisei-na-shimatisei-kyvernisi

https://www.skai.gr/news/world/na-giati-o-erntogan-den-akoumpaei-ton-mporisof-kai-ta-voulgarika-synora