Τρίτη 29 Απριλίου 2014

Εκκλησίες και Μοναστήρια στην Περιφέρεια Α.Μ.Θ.

ΔΡΑΜΑ
Ιερά Μητρόπολη Δράμας  http://www.imdramas.gr/

Στην πόλη και στους οικισμούς του βόρειου κυρίως τμήματος του νομού, σε δασώδεις εκτάσεις αλλά και σε πλαγιές και απόκρημνες κορυφές των ορεινών όγκων της περιοχής, μοναστήρια και εκκλησιές μαρτυρούν το βαθύτατο θρησκευτικό σεβασμό των κατοίκων. Μνημεία του βυζαντινού κόσμου και άλλα, τα περισσότερα, των οθωμανικών χρόνων μεταφέρουν μνήμες της διαδρομής του ελληνισμού και της ορθοδοξίας στην ταραγμένη αυτήν περιοχή. Με αφετηρία τους πρώτους βυζαντινούς αιώνες, η χριστιανική εκκλησία στη Δράμα αποτελούσε τμήμα της ιστορικής επισκοπής των Φιλίππων που δημιουργήθηκε μετά το κήρυγμα του Απόστολου Παύλου τον 1ο μ.Χ. αι. Ως αρχιεπισκοπή, εξαρτημένη από τη μητρόπολη των Φιλίππων, η Δράμα εμφανίζεται, για πρώτη φορά, στη βασιλεία του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου (1258-1282). Αυτήν την εποχή ακριβώς θεωρείται ότι αναπτύχθηκε σε σημαντικό εκκλησιαστικό κέντρο.
Από το 17ο αι. η Μητρόπολη Δράμας ενώθηκε με άλλες Μητροπόλεις της περιοχής μέχρι το 1882 όταν διασπάστηκε, και ο σημερινός νομός πέρασε στον έλεγχο δύο επισκοπών στη διάρκεια του 20ού αι. Από τους βυζαντινούς χρόνους σώζονται στην πόλη η βυζαντινή εκκλησία της Αγίας Σοφίας του 10ου αι., που μετατράπηκε σε τέμενος την περίοδο της τουρκοκρατίας, και το εκκλησάκι των Ταξιαρχών από την εποχή των Παλαιολόγων, σε ρυθμό μονόχωρης βασιλικής, που βρισκόταν σε επαφή με το βυζαντινό τείχος, καθιστώντας πιθανόν τους Ταξιάρχες φύλακες της Δράμας.  
Το σημαντικότερο μοναστήρι της εποχής στην περιοχή είναι αναμφίβολα, μέχρι σήμερα, εκείνο της Εικοσιφοίνισσας, σε υψόμετρο 753 μ., σε μια καλά προστατευμένη πλαγιά του Παγγαίου. Σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση, πρωτοχτίστηκε τον 5ο αι. με κτήτορα τον άγιο Γερμανό ή κατά μία άλλη εκδοχή αυτό έγινε στα τέλη του 8ου αι.. Στις παραδόσεις της μονής, αναφέρεται πως η Παναγία χάρισε στον Γερμανό την αχειροποίητη θαυματουργή εικόνα της, μέσα σε εξαίσιο, «φοινικούν», φως. Για αυτό και η μονή αφιερώθηκε στην Παναγία και φέρει την ονομασία «Εικοσιφοίνισσα». Χιλιάδες προσκυνητές καταφθάνουν κάθε χρόνο στο μοναστήρι του Παγγαίου για χάρη της θαυματουργής εικόνας. Η μονή, καταφύγιο του Οικουμενικού Πατριάρχη Διονυσίου Α΄ στο τέλος του 15ου αι., έφθασε στο απόγειο της ακμής της γύρω στο 15ο-16ο αι. και γνώρισε την καταστροφή, τόσο το 1507 με τη σφαγή όλων των μοναχών όσο και το 1943, για τις υπηρεσίες που πρόσφερε στους εθνικούς αγώνες. Το καθολικό της μονής άρχισε να κατασκευάζεται από τα τέλη του 18ου αι. και προχώρησε η ανοικοδόμησή του σε μια δεύτερη φάση την περίοδο 1837-1842. Το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, όπου βρίσκεται και η Αχειροποίητος εικόνα της Παναγίας, τελείωσε το 1803 από Χιώτες τεχνίτες. Οι σωζόμενες τοιχογραφίες στο εξωτερικό του ναού έγιναν μεταξύ του 1858 και 1864 από το Μολδαβό ζωγράφο Ματθαίο, γνωστό και από έργα του στο Άγιο Όρος, μαζί με τον θεσσαλονικέα βοηθό του Νικόλαο. Μετά την ανασυγκρότηση του 1967 είναι γυναικεία μονή που φιλοξενεί πολλούς πιστούς κάθε χρόνο, καθώς η γαλήνη και η πνευματικότητα κυριαρχούν μέσα στο εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον.
Στο τέλος της τουρκοκρατίας, από το 1815 μέχρι το 1890, χτίζονται 33 μεταβυζαντινές εκκλησίες σ' ολόκληρο το νομό, σε περίοδο μεταρρυθμίσεων αλλά και έντονων εθνικών ανταγωνισμών. Στο εσωτερικό τους οι οροφές είναι ξύλινες με πολύχρωμο διάκοσμο. Οι ναοί διαθέτουν ξυλόγλυπτα τέμπλα-συχνά εξαιρετικής τέχνης- και ενδιαφέρουσα ξυλόγλυπτη επίπλωση (όπως επισκοπικό θρόνο, άμβωνα). Στη ζωγραφική αναγνωρίζονται στοιχεία λαϊκής τέχνης που φέρνουν πιο κοντά τον καθημερινό άνθρωπο στην ορθόδοξη πίστη, ενώ έντονες είναι και οι επιδράσεις των εργαστηρίων του Αγίου Όρους.
Ανάμεσα στα αντιπροσωπευτικά μνημεία της περιοχής ξεχωρίζει η εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου στο Λιβαδάκι, κτισμένη το 1870, με αναλλοίωτο στο εσωτερικό τον ξυλόγλυπτο και γραπτό διάκοσμο που καθιστά το ναό ως ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μνημεία της περιοχής Νευροκοπίου. Ακόμη οι Ταξιάρχες στο εγκαταλελειμμένο σήμερα Ακρινό (1848), ο Προφήτης Ηλίας στον Βώλακα (1841), η Κοίμηση της Θεοτόκου στο Πανόραμα (μέσα 19ου αι.), ο Άγιος Νικόλαος στην Καλή Βρύση (1877), ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου στη Χωριστή (1906) και ο Άγιος Αθανάσιος στο Δοξάτο (1867). Κοντά στην προικισμένη φύση της δραμινής γης, μοναστικές κοινότητες εκπέμπουν πνευματικό φως και γίνονται καταφύγιο λατρείας και περισυλλογής. Εκτός από τη μονή της Εικοσιφοίνισσας στο Παγγαίο, στο πευκοδάσος της Περιχώρας υπάρχει η γυναικεία μονή του Αγίου Μηνά (1950), στο δρόμο μας για το περίφημο δάσος της Ελατιάς η γυναικεία μονή της Αναλήψεως του Σωτήρος (στο χωριό Ταξιάρχες από το 1970) και η μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στην Πρασινάδα, 52χλμ. ΒΑ της Δράμας, στο δρόμο μας για τα δάση της Ροδόπης. Τους θησαυρούς της ορθόδοξης παράδοσης μπορούμε να δούμε συγκεντρωμένους στο εκκλησιαστικό μουσείο της Μητρόπολης Δράμας, δίπλα στο επισκοπικό μέγαρο της πόλης, αφού προηγηθεί επικοινωνία με τα γραφεία της εκκλησιαστικής αρχής.
Ξεχωριστή μέρα για την περιοχή είναι η παραμονή της γιορτής της πολιούχου της Δράμας, της Αγίας Βαρβάρας, στις 3 Δεκεμβρίου, όταν εκατοντάδες παιδιά αφήνουν τα καραβάκια τους, φωταγωγημένα, στα ήρεμα νερά της λίμνης, ακριβώς μπροστά από την ομώνυμη εκκλησία, προσφέροντας μοναδικό θέαμα στο σούρουπο

ΚΑΒΑΛΑ
Ιερά Μητρόπολη Φιλίππων Νεαπόλεως & Θάσου http://www.im-philippon.gr/index.htm

Αφετηρία του Χριστιανισμού για την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Νεάπολη και Φίλιπποι, η ωραία πύλη του Χριστιανισμού για την Ευρώπη και το δυτικό κόσμο.
Σύμφωνα με τη διήγηση του Βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων, την άνοιξη του 50 μ.Χ. ο Παύλος και οι συνοδοί του, Σίλας και Τιμόθεος, μετά από όραμα που είδε ο Απόστολος των Εθνών, ξεκίνησαν από την Τροία και έπλευσαν προς τα παράλια της Μακεδονίας. Αποβιβάσθηκαν στη Νεάπολη (τη σημερινή Καβάλα), επίνειο των Φιλίππων.
Από τη Νεάπολη περπάτησαν στην Εγνατία, τη  μεγάλη λιθόστρωτη στρατιωτική και εμπορική οδό, που ένωνε την Ανατολή με την Δύση και περνούσε από την Νεάπολη και τους Φιλίππους. Τμήματά της σώζονται μέχρι σήμερα στην περιοχή. Ανηφόρισαν  προς το όρος Σύμβολο, έφθασαν εκεί που σήμερα είναι κτισμένο το  Μοναστήρι του Αγίου Σίλα, συνοδοιπόρου του Παύλου σε αυτή την πρώτη επίσκεψη του Αποστόλου,  κατηφόρισαν προς την πεδιάδα των Φιλίππων  και κατέληξαν σ την Αγορά της περιώνυμης πόλης των Φιλίππων.
Στους Φιλίππους, ύστερα από παραμονή λίγων ημερών, αποφάσισαν να αρχίσουν το έργο της διδασκαλίας. Την ημέρα του Σαββάτου βγήκαν έξω από την πόλη, στις όχθες του Ζυγάκτη ποταμού, όπου νόμιζαν πως υπήρχε τόπος προσευχής για τους Ιουδαίους, και κάθισαν και μιλούσαν στις συγκεντρωμένες εκεί γυναίκες. Ανάμεσα σ' αυτές κάποια γυναίκα από τα Θυάτειρα, ονομαζόμενη Λυδία, που πουλούσε πορφύρα, γυναίκα θεοσεβής άκουγε και ο Κύριος της άνοιξε την καρδιά, για να προσέχει όσα έλεγε ο Παύλος. Αμέσως βαπτίσθηκε αυτή και οι οικιακοί της.
Λυδία, η πρώτη Ελληνίδα και Ευρωπαία χριστιανή, στήριγμα των Αποστόλων στους Φιλίππους, αγία και ισαπόστολος για όλους τους χριστιανούς. Η εκκλησία έχει υψώσει ναό - βαπτιστήριο στο ίδιο χώρο που βαφτίστηκε η Λυδία, όπου κάθε χρόνο, στις 20 Μαΐου εορτή της Αγίας, τελούνται μέχρι και σήμερα βαπτίσεις Χριστιανών.
Συνεχίζοντας την προσκυνηματική μας περιήγηση στην περιοχή του Παγγαίου, πάνω από το Χρυσόκαστρο ο επισκέπτης συναντά την επιβλητική Μονή του Αγίου Παντελεήμονα, στην περιοχή του παλιού Χορτοκοπίου τη Μονή της Υπαπαντής, τη Μονή της Παναγίας Παγγαιώτισσας στο νέο Χορτοκόπι, ενώ στην Νικήσιανη μπορεί να επισκεφτεί τη Μονή του Αγίου Δημητρίου.
Ένα από τα σημαντικότερα προσκυνήματα της Ορθοδοξίας είναι το σκήνωμα του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, που φυλάσσεται στον ομώνυμο μεγαλοπρεπή ναό της Νέας Καρβάλης.

Στην ορεινή περιοχή του Νέστου, μέσα σε μια βραχώδη, ανισόπεδη αλλά καταπράσινη περιο­χή που περικλείουν τα χωριά Μακρυχώρι, Ελαφοχώρι, Δύσβατο και Στεγνό, βρίσκεται ένα ακόμη ταπεινό εργαστήρι της προσευχής, πραγματική όαση μέσα στη σημερινή υλόπνικτη εποχή μας. Πρόκειται για την "Ιερά γυναικεία κοινοβιακή Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος" των Νικητών.
Είναι ένα προκεχωρημένο φυλάκιο της Ιεράς Μητροπόλεως Φιλίππων, που με την πνευματική του ακτινοβολία δεσπόζει σ' όλη την ανατολική περιοχή αυτής. Βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο σχεδόν εγκαταλελειμμένο σήμερα οικισμό των Νικητών απ' τον οποίο πήρε το γνωστό λαϊκό της όνομα ως "Μονή των Νικητών".
Αφιερώθηκε στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού απ' την ομώνυμη θαυματουργό εικόνα που "βρέθηκε" εδώ κατά τρόπο περιπετειώδη. Πρόκειται για ένα θαυμάσιο κειμήλιο που η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων πέρα εκεί στις αλύτρωτες πατρίδες της Μικράς Ασίας. Είναι ένας θησαυρός ανεκτίμητος, απ' αυτούς που οι τραγικοί αλλά ηρωικοί πρόσφυγες έφεραν μαζί τους σ' εκείνες τις φοβερές ώρες της καταστροφής τους το 1922.
Στο νησί της Θάσου, ανάμεσα σε πολλές αξιόλογες εκκλησίες και μονές, ξεχωρίζουν η Ιερά Μονή Αρχαγγέλου (35 χιλιόμετρα δυτικά από το Λιμένα). Το μοναστήρι είναι γυναικών και αποτελεί μετόχι της Ι.Μ. Φιλοθέου του Αγίου Όρους. Η μονή «ακροβατεί» στην άκρη του βράχου και η θέα από κει κόβει την ανάσα.
Επίσης, η Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονα (10 χιλιόμετρα από τη Σκάλα Πρίνου προς το Υψάριο). Είναι μοναστήρι γυναικών και ανήκει διοικητικά στην Μητρόπολη Καβάλας, αλλά και η Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις Μαριές (20 χλμ. από το Λιμένα). Είναι μοναστήρι αντρών και ανήκει διοικητικά επίσης στην Μητρόπολη Καβάλας


ΞΑΝΘΗ
Ιερά Μητρόπολη Ξάνθης & Περιθεωρίου  http://www.im-xanthis.gr/

Πολλές και εξόχως αξιόλογες είναι οι Ιερές Μονές και οι εκκλησίες του Νομού.
Ξεκινώντας κανείς από το Μοναστήρι της Παναγίας Αρχαγγελιώτισσας το οποίο κτίστηκε με τη σημερινή της μορφή το 1841, αλλά από το 1559 υπάρχουν αναφορές στη μονή. Είναι αφιερωμένη στα Εισόδια της Θεοτόκου και δεσπόζει στην βορειοανατολική πλευρά της πόλης στις παρυφές της ορεινής Ροδόπης. Στην ανατολική πτέρυγα της Μονής λειτουργεί το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητροπόλεως Ξάνθης, στο οποίο εκτίθεται σημαντικός αριθμός φορητών εικόνων και άλλων λατρευτικών σκευών και κειμηλίων
 Το Μοναστήρι Παναγίας Καλαμούς, χτίστηκε κατά τους χρόνους της εικονομαχίας από εικονόφιλους μοναχούς. Δεσπόζει στη χαράδρα του ποταμού Κόσυνθου με πανοραμική θέα στην πεδιάδα της Ξάνθης. Η ονομασία της μονής προέρχεται από εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε σε καλαμιές. 
Το Μοναστήρι Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Πιθανότατα κτίσμα του 16ου αιώνα, μέσα στο δάσος με ακακίες και πεύκα κάτω από τη βυζαντινή ακρόπολη της Ξάνθης. Παρουσιάζει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες και σπάνιας βυζαντινής τέχνης εικόνες στο τέμπλο του ναού, της ίδιας εποχής, ενώ το καθολικό της είναι το αρχαιότερο μνημείο της Ξάνθης και χρονολογείται στα τέλη του 9ου αιώνα
 Ο Άγιος Νικόλαος, μετόχι της Μονής Βατοπεδίου, κτισμένο σε νησίδα στην καρδιά της Βιστωνίδας λίμνης από τον 11ο αιώνα, ενώ εκ βάθρων ιδρύθηκε και καλλωπίστηκε το 1904. Το τοπίο είναι μοναδικά ειδυλλιακό και απέχει μόλις 20' από την Ξάνθη.

Στον οικισμό της Παλιάς Ξάνθης, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το Ναό των Παμμεγίστων
Ταξιαρχών Καβακίου που κτίστηκε το 1834, πιθανότατα στα ερείπια παλαιότερου ναού της μεσοβυζαντινής περιόδου. Το Ναό του Αγίου Γεωργίου που  ανοικοδομήθηκε το 1835. Στον περίβολο βρίσκεται η ενδιαφέρουσα αναθηματική στήλη της Ευθαλίας Δαβίδοβιτς (1866). Το Ναό του Αγίου Βλασίου που ανοικοδομήθηκε το 1838. Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργα αγιορείτη ζωγράφου. Τον Μητροπολιτικό Ναό του Τιμίου Προδρόμου που ανοικοδομήθηκε στα θεμέλια παλαιότερου, πιθανότατα της βυζαντινής περιόδου, το 1839, από τον Μητροπολίτη Ξάνθης Ευγένιο, και το Ναό του Ακαθίστου Ύμνου που κτίστηκε στα 1861. Η εικόνα της Θεοτόκου είναι θαυματουργή και βρίσκεται στο κεντρικό κλίτος του ναού.
Στα όρια των Δήμων του Νομού ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης ο ενοριακός Ναός της Υπαπαντής του Χριστού Γενισέας που κτίστηκε το 1835 από τον Μητροπολίτη Ευγένιο.  Ιδιαίτερης αξίας είναι η εφέστια εικόνα της Υπαπαντής του Χριστού, ο Ναός της Αγίας Παρασκευής Αβδήρων που έλαβε τη σημερινή του μορφή το 1845. Αξίζει να αναφερθεί η εικόνα της Παναγίας της Ελεούσας, καθώς και η θαυματουργή εικόνα της αγίας Παρασκευής που βρίσκονται στο τέμπλο, ο Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Σταυρουπόλεως που ανοικοδομήθηκε το 1858. Στο ναό φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ελεούσας και ο Ναός του Αγίου Δημητρίου Κιμμερίων που ανοικοδομήθηκε το 1902 από το Μητροπολίτη Ξάνθης Ιωακείμ Σγουρό.
Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί ότι διάσπαρτοι λατρευτικοί χώροι των Μουσουλμάνων, βρίσκονται κυρίως στην πόλη της Ξάνθης και στα γύρω χωριά, Γενισέα, Σέλινο, Κίδαρη. Έχουν λιτή διακόσμηση και εξωτερικά διακρίνονται από το κύριο μέρος του Τεμένους και το μιναρέ.

ΡΟΔΟΠΗ
Ιερά Μητρόπολη Μαρώνειας & Κομοτηνής  http://immaroniaskomotinis.gr/

Η Μητρόπολη Μαρωνείας & Κομοτηνής βρίσκεται στην ακριτική περιοχή της Βόρειας Ελλάδας. Αποτελείτε από  71 Ενοριακούς Ναούς, 37 Παρεκκλήσια, 62  Εξωκκλήσια, 6 Ναούς Κοιμητηρίων και 2 Μοναστηριακούς Ναούς
Στην ανατολική πλευρά της πόλης βρίσκεται ο ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος χρονολογείται περίπου στο 1800 και χτίστηκε στα ερείπια βυζαντινού ναού. Μέσα στο ναό φιλοξενείται η θαυματουργεί εικόνα της Παναγίας 15ου-16ου αιώνα καθώς και ένα ξυλόγλυπτο τέμπλο ηπειρωτικής σχολής, ένας δεσποτικός θρόνος και ένας άμβωνας 19ου αιώνα.
Λίγο πριν τον οικισμό Αιγείρου ακολουθώντας το δρόμο που οδηγεί στην Ξάνθη βρίσκεται η ιερά Μονή της Παναγίας. Το όνομα «βαθυρρύακα» έχει παρθεί από ένα βαθύ ρυάκι, το οποίο βρίσκεται δίπλα στη μονή και μέχρι και σήμερα κινεί ένα νερόμυλο. Από τη μονή αυτή δόθηκε η εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας, η οποία βρίσκεται στον ιερό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Κομοτηνή. Εδώ γίνεται ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της Βόρειας Ελλάδας.

Στις πλαγιές του Παπίκιου όρους σώζονται τα ερείπια πολύχρωμων δαπέδων, τοιχογραφιών, καθολικού μονής και άλλων κτισμάτων, δείγματα της ακμαίας από τον 11ο έως και τον 14ο αιώνα μ.Χ. μοναστικής πολιτείας, στα κέντρα της οποίας μόνασαν ιστορικά πρόσωπα. Μία επίσκεψη είναι απαραίτητη στη νεόδμητη μονή του Οσίου Μάξιμου του Καυσοκαλυβίτη, βόρεια του Σώστη, όπως και στη Μαρώνεια, στους ναούς του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, της Κοίμησης της Θεοτόκου και στη βασιλική του Αγίου Χαραλάμπους. Στη θέση Σύναξη έχουν βρεθεί ερείπια μονής του 9ου-12ου μ.Χ., η οποία είχε ιδρυθεί στη θέση μιας τρίκλιτης Βασιλικής της εποχής του αυτοκράτορα Ιουστινιανού.
Μεγάλες μορφές της βυζαντινής εποχής αποσύρθηκαν εδώ, όπως ο πρωτοστάτωρ Αλέξιος Αξούθ και ο νόθος γιος του αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄(1143-1180), σεβαστοκράτωρ Αλέξιος. Στο τέλος της ζωής του προσήλθε εδώ ο ηγεμών των Σέρβων Στέφανος Α΄ Νεμάνια και ασπάστηκε το μοναχικό σχήμα. Ακόμα στους πρόποδες του Παπικίου κατασκήνωσε ο αυτοκράτωρ Αλέξιος Α΄ Κομηνός (1081-1118). Σημαντικές πληροφορίες για το Παπίκιον αντλούμε από τον βίο των δύο Αθηναίων μοναχών Βαρνάβα και Σωφρονίου, ιδρυτών της μονής Σουμελά του Πόντου. Με την ιστορία του Παπίκου συνδέονται τα ονόματα του Γρηγορίου Παλαμά, αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, και του οσίου Μαξίμου του Καυσοκαλυβίτη, που επισκέφθηκαν την μοναστική κοινότητα στις αρχές του 14ου αι. και έμειναν στην περιοχή για μικρό χρονικό διάστημα.
Σημαντικός λόγος για την προσέλκυση των ασκητών θα πρέπει να υπήρξε και η εξαιρετική θέα από το Παπίκιον προς τον κάμπο του Ν. Ροδόπης και της Ξάνθης. Το μάτι ξεκουράζεται και έχει κανείς την αίσθηση, βλέποντας τον κόσμο από ψηλά, ότι ξεφεύγει από την γήινη σφαίρα με γαληνεμένη ψυχή.
Το Μοναστηριακό συγκρότημα Ληνού, βρίσκεται σε απόσταση 6 χλμ. βόρεια του οικισμού Ληνού Ροδόπης και η ανασκαφική του έρευνα άρχισε το 1991. Ενδιαφέρον προκαλεί η χρήση ψηφιδωτού. Με βάση τα ανασκαφικά ευρήματα η ζωή του μοναστηριακού συγκροτήματος στο Ληνό Ροδόπης αρχίζει από τα μέσα του 11ου και τελειώνει στα μέσα του 14ου αι.
Η Βασιλική Πολυάνθου, που μπορεί να χρονολογηθεί μετά τον 6ο και πριν από τον 10ο αι., βρίσκεται σε απόσταση 1 χλμ. δυτικά της κοινότητας Πολυάνθου και αποκαλύφθηκε το 1973, ύστερα από εργασίες διαπλάτυνσης της δημόσιας οδού Κομοτηνής-Ιάσμου.
Από την παλαιοχριστιανική Μαρώνεια, γνωρίζουμε επιτύμβιες επιγραφές και καμαροσκεπής τάφους, μέσα στα όρια της αρχαίας Μαρώνειας, αίθριο μεγάλης βασιλικής, με ψηφιδωτά δάπεδα του 6ου αι., στη θέση Παλαιοχώρα, δεύτερη βασιλική στη θέση που ιδρύθηκε στον 11ο αι. μεγαλοπρεπής ναός, ενώ τρίτη βασιλική έχει εντοπισθεί κάτω από το παρεκκλήσι της Παναγίας στη θέση Άγιος Χαράλαμπος. Σ' αυτές τις βασιλικές και πιθανόν και σε άλλες ανήκουν και πολλά μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, που έχουν συγκεντρωθεί στην Αρχαιολογική Συλλογή Μαρωνείας.
Έξω από την Μαρώνεια,10 χλμ. ανατολικά, στους πρόποδες του Αγ.Γεωργίου, στην παράλια θέση Σύναξη, αποκαλύφθηκε μεγάλη τρίκλιτη με εγκάρσιο κλίτος βασιλική, της οποίας το ανατολικό τμήμα είναι χτισμένο με μάρμαρα από αρχαιότερα κτίρια της εποχής των Αντωνίνων (96-112)

ΕΒΡΟΣ
Ιερά Μητρόπολης Αλεξανδρουπόλεως http://www.imalex.gr/
Ιερά Μητρόπολης Διδυμοτείχου Ορεστιάδος & Σουφλίου http://www.imdos.gr/

Σε ένα λοφίσκο της πάλαι ποτέ βυζαντινής κωμοπόλεως Βήρας (σήμ. Φέρες), βρίσκεται ο βυζαντινός Ναός του 12ου αιώνος αφιερωμένος στην Παναγία την Κοσμοσώτηρα. Ο Ναός σήμερα αποτελεί Ενοριακό Ναό της κωμοπόλεως και κέντρο του ομωνύμου Ιδρύματος των απανταχού Θρακών. Ο Ναός αποτελεί το Καθολικό της πάλαι ποτέ Ιεράς Μονής Παναγίας Κοσμοσώτηρας Βήρας, που ιδρύθηκε από τον σεβαστοκράτορα Ισαάκιο Κομνηνό το 1151/52. Σήμερα από όλο το συγκρότημα των οικοδομημάτων της Μονής σώζεται μόνο ο Ναός της Κοσμοσώτηρας, τμήμα των τειχών και των πύργων. Η πανήγυρις του Ναού τελείται κάθε χρόνο πανδήμως στις 15 Αυγούστου και έχει καθιερωθεί ως το Παγκόσμιο Προσκύνημα των Θρακών.
Η ιστορία της Μονής της Παναγίας της Κοσμοσώτηρα, της βυζαντινής κωμοπόλεως Βήρας, οπότε και της σημερινής πόλεως των Φερών, αρχίζει όταν το έκτο παιδί και τριτότοκος γιός του αυτοκράτορα Αλεξίου Α' του Κομνηνού και της Ειρήνης Δούκαινας, ο πορφυρογέννητος Ισαάκιος Κομνηνός, σε ηλικία 59 ετών, ήρθε "περί τα χείλη του ποταμού” Έβρου και σε τόπο έρημο “ανθρώπων και οικημάτων” καθίδρυσε “το της Κοσμοσωτήρας και Θεομήτορος φροντιστήριον, ανδρών μοναζόντων”. Ήταν το έτος 6.660 από κτίσεως κόσμου κατά την 15η Ινδικτιώνα, δηλαδή από 1ης Σεπτεμβρίου 1151 μέχρι 31ης Αυγούστου 1152 μετά Χριστόν. 
Με εμπειρία κτήτορος, αφού σε νεαρότερη ηλικία είχε ανακαινίσει ριζικά την Μονή της Χώρας και τον Ναό του Αγίου Στεφάνου του Αυρηλιανού στην Κωνσταντινούπολη, έρχεται κοντά στις εκβολές του Έβρου τον οποίο ονομάζει Μαρίτζα, και στον τόπο αυτό που ήταν γεμάτος φίδια και σκορπιούς και που λεγόταν βηρός, δηλαδή βαλτόνερα, οικοδομεί με βαθιά ευλάβεια ένα ολόκληρο οχυρωμένο μοναστηριακό συγκρότημα, το οποίο παίρνει από την περιοχή το όνομά του: "Μονή της Βήρας, Παναγία η Κοσμοσώτηρα". 

Ο Μονοκέφαλος Αετός
Είναι το πα­λαι­ό­τε­ρο έμβλημα που υπάρχει στην πε­ρι­ο­χή μας από την βυζαντινή εποχή. Βρί­σκεται εντοιχισμένο στη νο­τι­ο­α­να­το­λι­κή ε­ξω­τε­ρι­κή πλευρά της τοιχοποιίας του Ναού. Ο μονοκέφαλος αετός ήταν σύμβολο της Δυναστείας των Κομνηνών της Τραπεζούντας. Η Ε­λέ­νη Γλύ­κατ­ζη-Αρβελέρ, διακεκριμένη Βυζαντινολόγος και Πρύτανις του Πανεπιστημίου της Σορβόννης, γρά­φει : ­«… η ύπαρξη στο νο­τι­ο­α­να­το­λι­κό ε­ξω­τε­ρι­κό τείχος του ναού, ενός κε­ρα­μι­κού αναγλύφου που παριστά τον μο­νο­κέ­φα­λο αετό, σύμβολο της αυ­το­κρα­το­ρί­ας και των αυ­το­κρα­τό­ρων μέχρι το 1261, μαρτυρεί ότι στη μονή της Κο­σμο­σώ­τη­ρας εν­τα­φι­ά­στη­κε πράγματι μέλος της βα­σι­λι­κής οι­κο­γέ­νειας και α­πο­τε­λεί ισχυρή ένδειξη ότι έχουμε εδώ μαυσωλείο της οι­κο­γε­νεί­ας των Κο­μνη­νών».

O Βραχώδης ναός των Αγίων Θεοδώρων 
Το σπήλαιο των αγίων Θεοδώρων είναι διαμορφωμένο σε ναΐδριο με την προσθήκη χτιστού τέμπλου και με την τοιχογράφηση των επιφανειών του βράχου, θυμίζοντας τις σπηλαιώδεις εκκλησίες της Καππαδοκίας. Οι τοίχοι και το εικονοστάσιο είναι πλούσια διακοσμημένοι με βυζαντινές τοιχογραφίες δύο φάσεων. Η πρώτη ανάγεται στον 11ο αι. και η δεύτερη στο τέλος του 12ου και αρχές του 13ου αι. Ζωγραφική διακόσμηση καλύπτει τα πλάγια τοιχώματα του διαδρόμου εισόδου και του ναΐσκου, όλη την επιφάνεια του κτιστού τέμπλου και τα τοιχώματα του ιερού βήματος. Οι τοιχογραφίες διακρίνονται για την εξαιρετική τεχνοτροπία τους, σπάνια δείγματα μνημειακής ζωγραφικής της περιόδου αυτής. 
Ναός Αγίας Αναστασίας Μάκρης
 Στην αγία Αναστασία της Μάκρης η κτητορική επιγραφή αναγράφει "το έτος 1833", δηλαδή ο ναός στη σημερινή του μορφή είναι ήδη 175 ετών. Ο ναός φαίνεται ότι κτίστηκε επάνω στα ερείπια παλαιοτέρου χριστιανικού ναού, όπως συνάγεται από την κτητορική επιγραφή στην οποία αναγράφεται επίσης το έτος 1100, πριν 900 χρόνια περίπου. Όπως προκύπτει επίσης από πολλαπλά μαρμάρινα σπαράγματα και θραύσματα, πλάκες, κιονόκρανα, εικόνες που βρίσκονται εκτεθειμένα στο ύπαιθρο, σε περιφραγμένο χώρο, στη νότια πλευρά του κτηρίου, εκεί πρέπει να υπήρχε παλαιότερα αρχαίος ελληνικός ναός.
Η Μάκρη φαίνεται ότι κατοικείται συνεχώς, χωρίς διακοπή, επί 5.000-7.000 χρόνια, όπως αποδεικνύουν ανασκαφές παλαιολιθικής εποχής κοντά στη Σπηλιά του Κύκλωπα. Στη Μάκρη, αρχαίοι ναοί ή ιερά, εκτός από την Αγία Παρασκευή και την Αγία Αναστασία φαίνεται ότι υπήρχαν και στην τοποθεσία που είναι κτισμένος ο Άγιος Γεώργιος, κοντά στην παραλία και στον Προφήτη Ηλία, στο λόφο βόρεια της Μάκρης , αλλά και στη λεγόμενη Σπηλιά του Κύκλωπα.  
Σήμερα ο Ναός της Αγίας Αναστασίας αποτελεί τον Ενοριακό Ναό της Μάκρης. Στον Ναό φυλάσσονται τεμάχια των λειψάνων των Αγίων Πέντε Νεομαρτύρων των εκ Σαμοθράκης που μαρτύρησαν στην Μάκρη καθώς και ένα από τα τσιγκέλια από τα οποία τους κρέμασαν.
Οι εκκλησίες της Μάκρης, της Αγίας Αναστασίας, του Αγίου Γεωργίου Ελαιώνος, του Προφήτη Ηλία στην κορυφή του λόφου, του Αγίου Δημητρίου (όσα ερείπια σώζονται), όπως και της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Κυριακής και των Πέντε Νεομαρτύρων, μας δείχνουν τους ιερούς τόπους των προγόνων μας. Σημαδεύουν και προστατεύουν κατά κάποιον τρόπο αυτούς τους χώρους.

Η Λευκίμη, ένα γραφικό, αρχοντικό χωριό, τριγυρισμένο από τις ομορφιές της φύσης, βρίσκεται στις
παρυφές του προστατευόμενου δάσους Λευκίμης-Δαδιάς-Σουφλίου στο κέντρο του Νομού Έβρου και έχει ως σήμα κατατεθέν έναν από τους ωραιότερους ναούς του νομού, τον Ιερό Ναό Γενεσίου της Θεοτόκου.
Ο Ιερός Ναός Γενεσίου της Θεοτόκου άρχισε να κτίζεται περί το 1900. Τα πρώτα εγκαίνια έγιναν στις 8 Σεπτεμβρίου 1902. Πρόκειται για έναν ναό βασιλικού ρυθμού, με αξιόλογη αρχιτεκτονική. Οι περίφημοι μάστορες της πέτρας της Λευκίμης έδωσαν στο Ναό του Γενεσίου της Θεοτόκου χαρακτηριστική και πολύ όμορφη φυσιογνωμία που διατηρείται αναλλοίωτη και περίτεχνη μέχρι σήμερα.
Πολλές σπουδαίες αγιογραφίες των αρχών του 20ου αιώνα από ζωγράφους της Αδριανούπολης αλλά και όλης της περιοχής της Θράκης στολίζουν τον ναό.

Το Στασίδι του Αποστόλου Παύλου βρίσκεται στην βόρεια πλευρά της Σαμοθράκης. Πρόκειται γιά ένα ημικυκλικό περιστύλιο κτισμένο με βάση την σαμοθρακική οικοδομική τέχνη και παράδοση που κοσμείται από τέσσερα μεγάλα ψηφιδωτά που αναπαριστάνουν το πέρασμα του Αποστόλου των Εθνών Παύλου από το νησί το 49 μ.Χ. Σύμφωνα με το κείμενο των Πράξεων και από την Παράδοση, ο Απόστολος Παύλος ευρισκόμενος στην Τρωάδα είδε ένα όραμα, στο οποίο ένας άνδρας Μακεδόνας τον καλούσε να αφήσει την Ασία, να περάσει στην Ευρώπη και να κηρύξει το Ευαγγέλιο στην Ελλάδα. Ο Παύλος τότε από την Τρωάδα με ένα πλοιάριο πέρασε στην Σαμοθράκη (μάλλον προσορμίστηκε στο λιμάνι της Παλαιάπολης), κατέβηκε στο νησί, συνάντησε τους γηγενείς Σαμόθρακες, συναναστράφηκε μαζί τους για μία ημέρα, κοιμήθηκε εκεί και την επομένη μετέβη στην Νεάπολη (σημ. Καβάλα).
Σε ανάμνηση αυτού του περάσματος του Αποστόλου από τη Σαμοθράκη, που καθιστά το νησί ως το πρώτο ευρωπαϊκό έδαφος που πάτησε το πόδι του ο Παύλος, αλλά και της ολιγόωρης διαμονής του στο νησί, κτίσθηκε αυτό το μνημείο στην θέση όπου εκεί κοντά προσορμίσθηκε το πλοίο που μετέφερε τον Απόστολο των Εθνών.


Ιερά Μονή "Παναγία του Έβρου"
Ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως. Βρίσκεται στην παραθαλάσσια περιοχή της Μάκρης και σε απόσταση πέντε χιλιομέτρων από αυτήν. Ιδρύθηκε το 1978. Η Ιερά Μονή είναι περιτειχισμένη και περιβάλλεται από ελαιώνες καλλιεργούμενους από τις Μοναχές. Τέσσερα Παρεκκλήσια - Αγίου Χαραλάμπους, Αγίου Βλασίου, Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, Αγίας Ευφημίας - οριοθετούν την περιοχή της Μονής και δύο - του Αγίου Ανθίμου και του Αγίου Ανδρέα - είναι ενσωματωμένα σ' αυτήν.
Τα ασκούμενα στην Ιερά Μονή παραδοσιακά διακονήματα είναι: Η Βυζαντινή αγιογραφία, η ιερορραπτική, η εκκλησιαστική κεντητική, η κατασκευή μοσχοθυμιάματος και μικροαντικειμένων και η κηροπλαστική.

Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Αετοχωρίου
Στη θέση Αετοχώρι της τοπικής κοινότητας Δωρικού, περίπου 13 χιλιόμετρα από την Αλεξανδρούπλη, το έτος 1981 ο Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, και νυν Θεσσαλονίκης, Άνθιμος Ρούσσας ίδρυσε το ανδρικό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου.
 Θεμελιώθηκε στις 26-9-1989 και εγκαινιάστηκε επίσημα στις 21-6-1992. Αν και νεότευκτο και χωρίς ιστορία, σύντομα κατέστη γνωστό στην ευρύτερη περιοχή και αποτελεί όαση πνευματική στην ακριτική και ευαίσθητη εθνικά περιοχή του Έβρου.
Πολύτιμο θησαύρισμα της Μονής αποτελούν τα τεμάχια των ιερών λειψάνων, των εκ Σαμοθράκης πέντε νεομαρτύρων (Μανουήλ, Γεωργίου, Μιχαήλ, Θεοδώρου και Γεωργίου) που μαρτύρησαν το 1835 στη Μάκρη Αλεξανδρούπολης, του αγίου Παντελεήμονος, του αγίου Χαραλάμπου κ.ά.

Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Αλωνίων Σαμοθράκης

Το Μετόχι του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται έξω από τα Αλώνια δίπλα στο στρατόπεδο του νησιού. Αποτελεί Μετόχι της Ιεράς Μονής των Ιβήρων του Αγίου Όρους που έχει παραχωρηθεί για την καλύτερη διαχείρισή του στην Μητρόπολη Αλεξανδρουπόλεως. Στον περίβολο του Μετοχίου βρίσκεται ο ομώνυμος πετρόκτιστος Ιερός Ναός του Αγίου Αθανασίου και το οίκημα που φιλοξενεί τον υπεύθυνο του Μετοχίου.



ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ, ΟΡΕΣΤΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΣΟΥΦΛΙΟΥ

Η πρώτη μαρτυρία για την Επισκοπή Πλωτινουπόλεως χρονολογείται στα 434-435
 Στα 879-880, στη Σύνοδο που συγκαλεί ο Πατριάρχης Φώτιος και επισημοποιεί τις αλλαγές που είχαν προκύψει στο χάρτη της Αυτοκρατορίας συναντάμε για πρώτη φορά την υπογραφή επισκόπου «Διδυμοτείχου». Βλέπουμε ότι ακολουθώντας τη διοικητική διαίρεση η επισκοπή Πλωτινουπόλεως αποσπάται από την επαρχία Αιμιμόντου και προσαρτάται στην επαρχία Ροδόπης, τώρα πλέον ως επισκοπή Διδυμοτείχου.
Το 1206 πέθανε στο Διδυμότειχο, όπου είχε αυτοεξοριστεί, ο πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Ιωάννης Ι΄ Καματηρός, ενσαρκωτής του πνεύματος της αντίστασης εναντίον των Φράγκων και Βουλγάρων. (Ντίνου Χριστιανόπουλου «Σύντομη Ιστορία του Διδυμοτείχου», Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 16).
Οι αναστατώσεις και ερημώσεις του 13ου και ιδιαίτερα του 14ου αιώνα καθόρισαν σοβαρές ανακατατάξεις και στην εκκλησία. Έτσι στα πλαίσια της γενικότερης προώθησης του Διδυμοτείχου ακολουθεί και η εκκλησιαστική αναβάθμισή του.
Ο εκτεταμένος εξισλαμισμός και η εδραίωση της οθωμανικής κυριαρχίας στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα συνεπάγονται τον περιορισμό του ελληνικού στοιχείου σε αστικές νησίδες, ανάμεσα στις οποίες και το Διδυμότειχο. Η περιοχή του Διδυμοτείχου εξακολουθεί επί Τουρκοκρατίας να αποτελεί ιδιαίτερη Μητρόπολη, μία από τις τρεις σταθερές στο χώρο της σημερινής Ελληνικής Θράκης, μαζί με τις Μητροπόλεις της Μαρώνειας και της Ξάνθης.
Τον Απρίλιο του 1828 ξεσπά ο ρωσοτουρκικός πόλεμος. Οι ρώσοι φθάνουν στον Έβρο και η παρουσία τους μένει στη θύμηση των κατοίκων ως Πρώτη Ρωσία. Το τέλος του πολέμου σφραγίζεται με τη συνθήκη της Αδριανούπολης στις 14 Σεπτεμβρίου του 1829 με την οποία αναγνωρίζεται επίσημα η θρησκευτική ελευθερία του χριστιανικού πληθυσμού. Έτσι εκεί όπου οι συνθήκες και τα μέσα των κοινοτήτων το επιτρέπουν οι ταπεινές παλιές εκκλησιές αντικαθίστανται με νέες, μεγάλες, μνημειακές κατασκευές.
Το 1924 το Σουφλί αποσπάται από το Διδυμότειχο και σχηματίζει δική του Μητρόπολη. Το 1931 καταργείται η προσωρινή Μητρόπολη Νέας Ορεστιάδας που είχε δημιουργηθεί στη θέση της Μητρόπολης Αδριανουπόλεως και όλες οι ενορίες της αποδίδονται στην Μητρόπολη Διδυμοτείχου. Τον Ιούνιο του 1934 καταργείται και η Μητρόπολης Σουφλίου και ενσωματώνεται στη Μητρόπολη Διδυμοτείχου η οποία πλέον ονομάζεται Μητρόπολης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδας και Σουφλίου, ενώ ο Μητροπολίτης έχει τη φήμη «Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Ροδόπης και παντός Αιμιμόντου». Σήμερα η Μητρόπολη διαλαμβάνει 103 Ενορίες και ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου καταλαμβάνει την 29η θέση στην «Τάξη Πρωτοκαθεδρίας».
Ορισμένοι από τους Μητροπολίτες του Διδυμοτείχου άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους στην ιστορία της πόλης. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο αγιοποιημένος από την Εκκλησία, μαθητής του οσίου Μακαρίου, Μητροπολίτης Διδυμοτείχου Ιλαρίων. Στις ξεχωριστές φυσιογνωμίες του 19ου αιώνα αναμφισβήτητα εντάσσεται ο Διονύσιος, μητροπολίτης Διδυμοτείχου κατά το 1868-1873 ο οποίος έφθασε στη συνέχεια μέχρι τον Πατριαρχικό θρόνο και ο Φιλάρετος Βαφείδης, γνωστός ως «σοφός της Εκκλησιαστικής Ιστορίας» συγγραφέας κατά τον Γ. Λαμπάκη.
Σε ότι αφορά το Μητροπολιτικό κτίριο γνωρίζουμε ότι από τις αρχές του 20ου αιώνα γινόταν προσπάθειες για ανέγερση νέου Μητροπολιτικού Μεγάρου, μιας και το ηλικίας τότε 200 ετών ξυλεπένδυτο κτίριο είχε πλέον ερειπωθεί. Αυτοκρατορικό φιρμάνι της 9ης Σεπτεμβρίου 1905 αναφέρεται στην ανέγερση νέου κτιρίου της Μητρόπολης Διδυμοτείχου το οποίο τελικά κτίζεται μόλις το 1925-1928. Στο μεσοδιάστημα η Μητρόπολη φιλοξενείται στο Σελαμλίκ. Τέλος στα 1966 η Μητρόπολη αποκτά νέο κτίριο, αυτό που συναντάμε σήμερα.


Πηγές : wondergreece.gr, visitgreece.gr, pentapostagma.gr και οι ιστοσελίδες των Ιερών Μητροπόλεων της Περιφέρειας Α.Μ.Θ.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σχόλια, σκέψεις, απόψεις και άρθρα, πολιτικού, και όχι μόνο, περιεχομένου. Παρακαλώ θερμά, σε περίπτωση σχολίων να αποφεύγετε τη χρήση βωμολοχιών ή άλλων προσβλητικών παρατηρήσεων